1. Đối với hoa lan nhỏ
Cây lan non rất mỏng manh, không thích nghi nhanh với những thay đổi đột ngột của môi trường xung quanh nên phải hết sức chăm sóc.
1.1. Che cho hoa lan
Làm giàn cho lan con cần chú ý đến ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm và độ thông thoáng. Tán cây phải có các điều kiện như khi cây trong bình cấy như ánh sáng trung bình, che mưa, chắn gió và chênh lệch nhiệt độ trong ngày không đáng kể. Vì vậy, cần làm giàn che cho lan con tùy theo địa hình và loại vật liệu của vườn để tránh không gian trống, nhưng tránh hơi nước quá kín khiến lan dễ bị thối rễ.
Che cho hoa lan
Để tránh mưa, có thể dùng mái che bằng tôn hoặc ni lông để lấy lan mới ra khỏi bình và trồng vào chậu chung. Có thể thu được khoảng 30% ánh sáng nếu các cây lan giống trồng trong chậu riêng được đặt dưới tán bằng nẹp tre. Nên tạo một lớp lưới ô vuông để giảm cường độ ánh sáng dưới tán và tránh tác hại của những hạt mưa to, nhiều làm dập nát cây lan.
1.2 Tưới nước cho cây lan mới trồng
Việc tưới nước cho lan cần hết sức cẩn thận. Sau khi trồng 1 – 2 ngày không cần tưới nước ngay vì chất trồng chỉ được rửa sạch, ngâm nước, vẫn giữ được độ ẩm cao. Nếu tưới ngay hoặc tạo độ ẩm quá cao cây sẽ dễ bị phân hủy. Thông thường tỷ lệ chết của cây ở giai đoạn này là rất cao khi thừa nước. Vì vậy, người trồng lan cần thường xuyên theo dõi môi trường trồng lan xem còn ướt hay khô, bên dưới chậu, hay trên bề mặt để đảm bảo quản lý nước cho cây lan con.
Một điều lưu ý nữa là lan mới lấy ra khỏi bình vài ngày, lá khô gần hết thì nên tưới thật chậm bằng vòi trộn, tán nhuyễn, tưới đều đặn ngày 3-4 lần. Ngày nếu quá khô. Quy tắc là giữ ẩm cho lan nhưng không quá ướt.
1.3. Bón phân cho lan, lan mới trồng
Khi rễ nhú lên, bắt đầu bón phân và tăng lượng nước ngọt. Nguyên tắc bón phân cũng cần từ nồng độ thấp đến nồng độ cao. Mỗi tuần 1-2 lần tùy theo môi trường trồng, giá thể trồng và phản ứng của lan mà chúng ta quan sát.
1.4 Kiểm soát dịch hại
Với lan non, chậu thường bị ẩm do quá nhiều nước. Có thể dùng thiram hoặc natri hoặc trophenylenat để phòng trừ ốc sên, gián… cắn hại cây lan con về mọi mặt từ rễ đến lá. Rệp trắng trong giá thể trồng, sử dụng malathion để diệt rệp trong chậu.
2. Đối với lan trưởng thành
Để giúp cây lan phát triển tốt, bất kỳ vườn lan nào cũng cần thực hiện những điều sau:
2.1. Che phủ cho lan trưởng thành
Để duy trì bóng râm, tránh ánh sáng trực tiếp vào buổi trưa hoặc khi trời mưa quá to, tán cây có thể điều chỉnh cường độ ánh sáng cho phù hợp với nhu cầu sinh trưởng của lan.
Tán cao khoảng 2,5-4 m, mái nằm ngang hoặc dốc nhưng nên đặt nẹp tre theo hướng Bắc – Nam để ban ngày nắng chuyển đông – tây thì nẹp tre không bị xê dịch, di chuyển, luôn luôn che phủ các cây lan. Điều chỉnh khoảng cách giữa các tấm phủ để phù hợp với yêu cầu ánh sáng của lan.
– Khoảng cách đều nhau theo chiều rộng của mỗi nẹp, sáng khoảng 50-60%, thích hợp cho Catlia, Dendrobium …
– Càng gần khoảng cách nẹp càng giảm độ bóng, khoảng 30 – 40% đối với Lan hồ điệp …
– Khoảng cách nẹp hẹp, độ sáng rõ, Wanda, khoảng 80-90% Ascocentrum …
Nên đặt tán theo hướng bắc nam để vườn lan nhận được nhiều ánh sáng buổi sáng, buổi trưa cây lan tốt hơn vì ánh sáng buổi sáng lên chậm, cây lan không bị nóng, bị sốc, giữa trưa ánh sáng khi môi trường nóng.
Đa số các loại lan không thích hợp sống hạt mưa, hạt nặng, đặc biệt là lan con. Vì vậy, dưới tán luôn có một lớp lưới để tránh tác hại của những hạt mưa lớn, rất cần thiết cho lan con và lan hồ điệp.
2.2 Tưới nước cho lan
Tưới nước là một vấn đề tưởng chừng như đơn giản nhưng việc tưới nước rất khó để cây sinh trưởng và phát triển. Nước ít, cây lan khô héo rồi chết, nhưng lượng nước dư thừa làm ẩm rễ cây lan, oxy không hút được chất dinh dưỡng, lâu ngày rễ thối rữa sẽ chết. Việc tưới nước cần đảm bảo hài hòa về nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến nước:
+ Theo mùa: Khí hậu nước ta có hai mùa rõ rệt:
Độ ẩm tương đối cao trong mùa mưa thuận lợi cho sự phát triển của lan. Trong mùa này, lượng nước mưa đã phục vụ nhu cầu nước của lan tương đối đầy đủ. Vì vậy mùa này việc tưới nước cho lan cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Vào mùa khô, độ ẩm không khí thấp nhưng lại là thời kỳ nghỉ ngơi của một số loài lan. Phần còn lại này rất cần thiết cho sự phát triển của nụ hoa và sự phát triển mạnh mẽ sau đó, vì vậy không nên tưới nước vào thời điểm này. Khi lan bắt đầu rụng lá (đối với lan đa thân), những lan đơn lẻ khó nhận biết trong mùa còn lại và không có giả hành thật để thu nước nên cần tưới đẫm nước. Đủ để tăng độ ẩm, giảm độ trong của lan. Vì vậy, vào những ngày hanh khô, nhiệt độ cao, thời gian tưới nước cũng nên tăng lên.
+ Theo loài lan, thời kỳ sinh trưởng
Các loài phong lan khác nhau có nhu cầu nước khác nhau. Nhiều loại cây có lá to dễ bị mất nước chuyển qua lá nên cần tưới nhiều hơn. Tán lá đậm, rậm chịu hạn tốt hơn, thời gian tưới ít hơn. Cây có nhiều rễ gió cần tưới thường xuyên hơn. Trong quá trình ra hoa, ra rễ và nảy mầm, cây cần nhiều nước hơn nên cần lượng nước gấp 2-3 lần bình thường. Trong thời kỳ nghỉ, cây cần ít nước hơn, nhưng khu vực xung quanh phải được giữ ẩm.
+ Loại giá thể và môi trường trồng lan
Tùy thuộc vào cường độ ánh sáng của tán, độ thoáng khí của vườn lan, loại chất trồng và loại chậu… đều liên quan đến độ ẩm nên cách tưới nước cho lan cần thật đều. Nếu đủ nắng, đủ không khí, bầu thoáng, giữ nước kém thì cần tưới nước thường xuyên hơn.
Cách tưới Lan:
Phụ thuộc vào thiết bị tưới. Vòi hoa sen trong các vườn lan lớn là tiết kiệm nhất, tiện lợi nhất, nhưng cách tưới nước tốt nhất cho lan là tưới nhỏ giọt.
Thường tưới vào buổi sáng và chiều mát, nếu trời quá nóng thì tăng thời gian tưới, nhưng lượng nước cũng được. Tránh sử dụng ít nước nóng và làm cháy cây. Vào buổi trưa nắng gắt, nên giữ ẩm cho môi trường chứ không nên tưới trực tiếp vào lan.
Nguồn nước tưới: Bạn có thể sử dụng nhiều nguồn nước tưới cho lan, miễn là nước sạch, không lẫn muối, không mặn và độ pH thích hợp là 5,5-7. Có thể sử dụng các nguồn nước sau:
+ Nước mưa: Nguồn nước thích hợp nhất vì vừa sạch vừa tiết kiệm, nước mưa có độ pH 6-7 rất thích hợp cho cây lan con.
+ Nước ao hồ: Là nguồn nước rẻ tiền nhưng bạn phải chú ý đến độ pH, đặc biệt là độ hạt trong hồ mới đào. Với những ao hồ không thường xuyên thăm nuôi, cần lưu ý vệ sinh nguồn nước, sát trùng ao hồ xung quanh.
+ Nước sông và nước bắn: Nguồn nước lớn để tưới tiêu, nhưng cần chú ý đến nước phù sa và nước mặn …
+ Nước máy: chú ý đến chất lượng nước, nước máy có chứa clo không tốt cho cây lan và nồng độ muối trong nước máy. Không dùng nước quá nóng hoặc quá lạnh để tưới lan.
+ Nước giếng: Chú ý đến độ cứng, độ dầu mỡ và độ pH.
2.3 Bón phân cho lan ra hoa
Bón phân cho lan là điều cần thiết
Thông thường người ta chú trọng đến 3 yếu tố chính: tỷ lệ sử dụng N, P, K, chủng loại lan, với tỷ lệ phụ thuộc vào từng thời kỳ phát triển của lan. Ngoài ra có thể bổ sung thêm các nguyên tố vi lượng như đồng (Cu), sắt (Fe), kẽm (Zn)… và một số vitamin cần thiết khác.
Các loại phân bón cho hoa lan
-
Tỷ lệ phân bón cho lan và chu sa
Thông thường người ta sử dụng 4 tỷ lệ như sau:
– Tỷ lệ: 1: 1: 1 Tỷ lệ N: P: K tương đương
– Tỉ lệ: 3: 1: 1 tỉ lệ N cao
– Tỷ lệ: 1: 3: 1 tỷ lệ P cao
– Tỉ lệ: 1: 1: 3 tỉ lệ K cao
Ngoài ra, còn có một số tỷ lệ khác: 3: 1: 2; 3: 2: 1 …
-
Nồng độ phân bón cho lan
Trong mỗi tỉ lệ, nồng độ của N, P, K 3 chất cũng khác nhau
Bán tại: Theo công thức LeConfle (1981), chúng ta có:
– Công thức đa số: tỷ lệ 30-10-10 (50) cho lan phát triển và ra lá 3: 1: 1.
– Công thức thấp: 10-18-10 (38) tỷ lệ 1: 2: 1 cho hoa lan hồ điệp.
– Công thức ít: 10-10-20 (40) tỷ lệ 1: 1: 2 để tạo rễ cho lan.
Tuy nhiên, lượng phân bón này rất linh hoạt, tùy thuộc vào thời tiết, độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ,… giai đoạn sinh trưởng của cây để bón cho phù hợp.
Ngoài ra, người ta còn sử dụng phân hữu cơ và các nguyên liệu cần thiết khác. Có nhiều loại phân hữu cơ như nước tiểu, phân gia súc, xác động vật, hạt đậu tương ngâm …
Những loại phân hữu cơ như thế này rất tốt cho lan, nhưng khi sử dụng cần chú ý đến nồng độ tưới và tưới (phải ngâm phân chuồng hoai mục và bã động vật) không làm hư hại lan. Ngộ độc phốt pho.
-
Cách tưới Lan
Có nhiều cách tưới phân nhưng nguyên tắc chung là khi tưới phải đảm bảo hai yêu cầu sau:
– Tưới đẫm để cây hấp thụ nhiều hơn.
– Tiết kiệm nhất là tưới phân.
Như chúng ta đã biết, rễ là bộ phận chính giúp cây hút nước và muối khoáng, ngoài ra lá còn có khả năng hút nước và muối khoáng, đặc biệt là đối với cây lan còn nhỏ. Nhưng đối với những cây lan lớn, việc hấp thụ qua lá không đủ dinh dưỡng cho cây phát triển và sinh trưởng. Vì vậy, nên tưới đẫm nước để rễ cây hút dinh dưỡng thuận lợi hơn.
Nếu bón phân dưới dạng nước thì nên bón thêm phân chuồng, không bón lót. Để đạt được đồng thời hai yêu cầu trên, chúng ta phải tưới ẩm cho giá thể trước khi bón phân, để giá thể dễ tiếp cận và không bị trôi, theo kết quả đạt được trong những năm qua. Điều này giúp tiết kiệm 1/2 lượng phân bón.
Nên tưới phân vào sáng sớm hoặc chiều mát, không nên tưới lúc chiều mát.
Khoảng thời gian tưới phụ thuộc vào nhiều yếu tố như điều kiện thời tiết, chất trồng, tình trạng cây trồng, loại phân bón, nồng độ phân bón.
Thường thì hàng tuần phải tưới nước, nhưng nếu vườn lan có bóng râm thì thời gian tưới dài hơn (10-15 ngày / lần). Ngược lại, vườn lan đủ ánh sáng có thể tưới 2 lần / tuần. Sau khi bón phân, ngày hôm sau tăng lượng nước tưới để rửa sạch lượng muối còn sót lại, tránh ảnh hưởng xấu đến lan.
Nguồn: Giáo trình Phong lan – Đại học Thái Nguyên (Trường Đại học Nông Lâm)
